Tuntutan Tidak Sah terhadap Bon Pelaksanaan dan Cara Menanganinya

Dalam industri pembinaan dan kontrak kerajaan di Malaysia, bon pelaksanaan atau performance bond ialah jaminan penting bagi memastikan kontraktor melaksanakan projek mengikut kontrak. Namun, terdapat kes di mana tuntutan terhadap bon pelaksanaan dibuat secara tidak sah — sama ada disebabkan salah faham, kelewatan komunikasi, atau penyalahgunaan kuasa oleh pihak tertentu.

Artikel ini menjelaskan bila sesuatu tuntutan dianggap tidak sah, kesannya terhadap kontraktor, dan strategi berkesan untuk menanganinya supaya reputasi serta aliran tunai syarikat tidak terjejas.

1. Apa Itu Tuntutan Tidak Sah terhadap Bon Pelaksanaan

Tuntutan tidak sah berlaku apabila pihak pemilik projek (principal) membuat tuntutan ke atas bon pelaksanaan tanpa bukti kukuh bahawa kontraktor melanggar kontrak.

Contohnya:

• Projek telah siap sepenuhnya tetapi prinsipal tetap membuat tuntutan atas alasan kecil yang tidak melibatkan pelanggaran sebenar.
• Tuntutan dibuat selepas tempoh sah laku bon tamat.
• Kontraktor telah mendapat lanjutan masa bertulis (Extension of Time – EOT), tetapi prinsipal masih mendakwa kelewatan.
• Tuntutan dilakukan semata-mata untuk menekan kontraktor dalam rundingan atau pertikaian harga.

2. Mengapa Tuntutan Tidak Sah Boleh Terjadi

Beberapa punca utama termasuk:

🔹 Kekeliruan dalam komunikasi

Dokumen penyerahan atau sijil siap kerja tidak dikemaskini dengan betul menyebabkan majikan menyangka kontraktor gagal menyiapkan kerja.

🔹 Perubahan pengurusan atau pegawai projek

Apabila pegawai baharu mengambil alih projek tanpa semakan lengkap, mereka mungkin membuat keputusan menuntut bon atas laporan terdahulu yang tidak tepat.

🔹 Klausa kontrak yang kabur

Kontrak tidak menyatakan dengan jelas bila dan bagaimana bon boleh dituntut, menyebabkan tafsiran berbeza di antara kedua-dua pihak.

🔹 Salah guna kuasa atau niat menekan kontraktor

Dalam beberapa kes, bon dijadikan “senjata rundingan” oleh prinsipal untuk mendapatkan kelebihan dalam pertikaian komersial.

3. Kesan Tuntutan Tidak Sah terhadap Kontraktor

Walaupun tuntutan itu tidak sah, kesannya boleh menjadi serius:

• Reputasi terjejas: Kontraktor boleh kehilangan kepercayaan daripada pihak insurans atau bank yang mengeluarkan bon.
• Kehilangan peluang masa depan: Rekod tuntutan boleh menjejaskan permohonan bon baharu.
• Tekanan kewangan: Nilai bon biasanya 5–10% daripada kontrak — cukup besar untuk menjejaskan aliran tunai.
• Proses undang-undang panjang: Menangkis tuntutan memerlukan masa, kos guaman, dan bukti dokumentasi yang kukuh.

4. Langkah-Langkah Menangani Tuntutan Tidak Sah

Langkah 1: Semak Klausa Kontrak Utama

Rujuk seksyen yang berkaitan dengan Performance Bond, Default, dan Termination.

Periksa sama ada kontrak menyatakan dengan jelas:

• Bila bon boleh dituntut.
• Prosedur pemberitahuan sebelum tuntutan.
• Keperluan bukti atau pengesahan rasmi.

Jika tuntutan tidak mematuhi klausa ini, kontraktor mempunyai asas kuat untuk membantahnya.

Langkah 2: Dapatkan Salinan Notis Tuntutan

Apabila tuntutan dibuat, syarikat insurans wajib memaklumkan kontraktor secara bertulis.

Pastikan anda menerima salinan notis yang mengandungi:

• Tarikh dan sebab tuntutan dibuat.
• Jumlah yang dituntut.
• Dokumen sokongan atau laporan kegagalan projek.
• Tempoh sah laku bon semasa tuntutan dibuat.

Semakan ini penting bagi memastikan tuntutan dikemukakan dalam tempoh yang sah dan dengan alasan yang munasabah.

Langkah 3: Hantar Surat Bantahan Rasmi

Jika tuntutan tidak berasas, bertindak segera dengan surat bantahan rasmi kepada pihak insurans dan prinsipal.

Dalam surat tersebut, nyatakan dengan jelas:

• Bon tidak boleh dituntut kerana tiada pelanggaran kontrak.
• Projek telah disiapkan mengikut syarat kontrak dan disahkan oleh perunding.
• Semua kelewatan telah diluluskan melalui EOT.

Gunakan bahasa profesional dan elakkan tuduhan emosi — fokus kepada fakta kontrak dan bukti dokumentasi.

Langkah 4: Rujuk Broker atau Perantara Insurans

Perantara seperti BondCepat berperanan penting sebagai pengantara antara kontraktor dan penanggung insurans.

Mereka boleh:

• Membantu menilai sama ada tuntutan memenuhi syarat sah kontrak.
• Menghubungi penanggung insurans bagi menangguhkan pelepasan pembayaran sementara semakan dijalankan.
• Menyusun dokumen pembelaan dan komunikasi rasmi bagi pihak kontraktor.

Peranan perantara sangat penting kerana mereka memahami wording bon, tanggungjawab pihak penanggung, dan prosedur undang-undang yang betul.

Langkah 5: Dapatkan Nasihat Undang-Undang

Sekiranya tuntutan diteruskan walaupun terdapat bukti kukuh bahawa ia tidak sah, langkah seterusnya ialah mendapatkan peguam kontrak pembinaan.

Opsyen penyelesaian:

• Rundingan / mediasi dengan pemilik projek.
• Arbitration (jika klausa penyelesaian pertikaian membenarkan).
• Tindakan mahkamah bagi menuntut pengembalian jumlah bon yang dibayar secara tidak sah.

5. Langkah Pencegahan untuk Elak Tuntutan Tidak Sah

✅ Simpan semua bukti kerja secara sistematik — termasuk laporan tapak, surat-menyurat, dan gambar kemajuan.

✅ Pastikan setiap perubahan masa dan skop kerja direkodkan secara rasmi (EOT, Variation Order, Site Instruction).

✅ Pastikan komunikasi profesional dan bertulis antara kontraktor, perunding dan prinsipal.

✅ Semak setiap klausa kontrak sebelum menandatangani, terutama mengenai bon pelaksanaan.

✅ Gunakan perantara berlesen seperti BondCepat untuk memastikan semua dokumen bon mengikut format yang diiktiraf kerajaan.

6. Kesimpulan

Tuntutan tidak sah terhadap bon pelaksanaan bukan sahaja boleh menjejaskan kewangan kontraktor, tetapi juga kepercayaan jangka panjang dengan penanggung insurans dan klien.

Namun, dengan tindakan cepat — semakan kontrak, surat bantahan, dan bimbingan daripada pakar seperti BondCepat — anda boleh melindungi hak anda secara sah dan profesional.

Ingat, bon pelaksanaan bukan hanya sekeping dokumen, tetapi simbol integriti dan keyakinan industri pembinaan Malaysia. Pastikan anda mengurus setiap bon dengan teliti agar projek anda sentiasa berada di landasan yang betul.